TIÊU DIỆT HAMAS, LIỆU DO THÁI SẼ CHẤM DỨT CHIẾN TRANH KHÔNG?

Trúc Việt lược dịch từ bài xã luận của nhà bỉnh bút Robin Wright, “Israel May Decimate Hamas, but Can It “Win” This War?" đăng trên tuần báo The New Yorker, số ra ngày 9 tháng 10, 2023.

© SongVietVietWave.com - 10/11/2023

Nạn bạo lực, chết chóc và tàn phá gia tăng đã cảnh báo về một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn.

Một cuộc không kích ở Gaza.Ảnh của Sameh Rahmi / NurPhoto / Getty

Trong một cuộc tấn công bất ngờ vào năm 1973, có mật danh Chiến Dịch Badr, là hiệu danh của cuộc chiến thắng quân sự đầu tiên của Nhà tiên tri Muhammad vào thế kỷ thứ bảy, hai nước Syria và Ai Cập đã tiến chiếm nước Do Thái trên hai mặt trận đối đầu. Chiến tranh ở vùng Yom Kippur kéo dài gần ba tuần, phần thắng quân sự vinh quang là về nước Do Thái, nhưng người Ả Rập tin rằng họ đã thắng về mặt tâm lý và chính trị, vì họ đã buộc được Do Thái (Do Thái) phải thừa nhận rằng nước Do Thái dễ bị tổn thương và cuối cùng sẽ phải hòa giải với kẻ thù. 50 năm sau, Hamas là lực lượng dân quân hạng ba so với lực lượng quân sự của nước Syria và Ai Cập, chưa kể đến quân đội và kho vũ khí tinh vi của nước Do Thái. Tuy nhiên, cuộc xung đột quân sự nổ ra vào cuối tuần này có vẻ đáng ngại hơn. Ông Bruce Hoffman, nghiên cứu gia cấp cao về chống khủng bố của Hội đồng Quan Hệ Đối Ngoại, đã nói rằng các lực lượng phân tán, hùng hậu đã giải thoát và viết lại các điều lệ cho toàn bộ khu vực Trung Đông. Không giống như các cuộc đối đầu trong những thập niên trước thường theo cái huông chết chóc, hủy diệt và đàm phán ngừng bắn, cuộc chiến này “hoàn toàn không thể đoán trước”.

Dan Kurtzer, cựu Đại sứ Mỹ tại Do Thái, nói rằng ngay cả một chiến thắng quân sự mang tính quyết định của Do Thái cũng khó có thể chấm dứt những thách thức an ninh ngày càng nguy hiểm cho đất nước. Thậm chí còn không rõ “chiến thắng” nghĩa là gì. “Chắc chắn Do Thái có thể gây ra thiệt hại to lớn cho Gaza - về cơ sở hạ tầng và người dân ở đây - và cũng có thể nhắm mục tiêu vào các thủ lĩnh Hamas.” Thế nhưng các phong trào lại tái sinh, và nguy hiểm hơn cả là đôi khi, ban lãnh đạo kế tiếp hóa ra còn cấp tiến hơn, cực đoan hơn so với ban lãnh đạo đã bị chặt đầu. Thí dụ như Al Qaeda ở Iraq, đã biến hoá thành nhóm Nhà Nước Hồi giáo Iraq và sau một cuộc oanh tạc của quân lực Mỹ đã giết chết người sáng lập của họ vào năm 2006, lực lượng dân quân ISIS được thành hình vào năm 2013.

Theo như ông cựu đại sứ Dan Kurtzer, Hamas đã đạt được một số mục tiêu của họ trong việc khủng bố người Do Thái và làm choáng váng một quốc gia đã từ lâu dường như được coi bất khả chiến bại trong khu vực. Nếu chiến tranh dừng lại ngày hôm nay, hoặc thậm chí sau khi giải đất Gaza trông giống như một vùng chiến sự khác, thì Hamas đã chiến thắng một cách hiệu quả. Mục tiêu trước mắt của họ “đã đạt được hoặc có thể đạt được.” Cuộc xung đột, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại, gần như chắc chắn đã phá huỷ chính sách ngoại giao của Mỹ nhằm môi giới cho việc nối lại quan hệ ngoại giao chính thức giữa nước Ả Rập Saudi và Do Thái, một bước quan trọng để Do Thái giành được sự công nhận chủ quyền từ một đối thủ lâu đời. Cuối tuần qua, Ả Rập Saudi đã lên án Do Thái tiếp tục chiếm đóng, tước đoạt các quyền hợp pháp của người dân Palestine và lặp lại các hành động khiêu khích có hệ thống chống lại tôn giáo thiêng liêng của họ.

Hành động xâm lược trắng trợn của Hamas, nghĩa là dùng tên lửa bắn tầm xa tới tận thủ đô Tel Aviv; giết người, tạo sự hỗn loạn và bắt giữ con tin trên đất liền; các chiến quân Hamas xâm nhập vào đất Do Thái bằng dù lượn—đã gây ra lo ngại về một cuộc xung đột rộng lớn hơn liên quan đến các lực lượng dân quân khác và có thể là các quốc gia khác, bao gồm cả nước Iran và Hoa Kỳ, trực tiếp hoặc gián tiếp. “Chúng tôi nghi có sự nhúng tay của quốc gia Iran ở hậu trường,” Đại sứ Do Thái Michael Herzog nói trên chương trình hội luận “Face the Nation” hôm Chủ nhật. Nước Mỹ bị đẩy lùi. Trong chương trình hội luận khác mang tên “Gặp Báo Chí,” (Meet The Press), Ngoại trưởng Antony Blinken nói: “Chúng tôi không có bất cứ điều gì cho thấy rằng Iran trực tiếp tham gia vào cuộc tấn công này, lập kế hoạch hoặc thực hiện nó, nhưng đó là điều chúng tôi đang xem xét rất cẩn thận." Tuy nhiên, ông Blinken thừa nhận rằng “Hamas sẽ không phải là Hamas nếu không có sự hỗ trợ từ Iran trong nhiều năm.” Sau đó vào Chủ nhật, Báo The Wall Street Journal đã tường thuật rằng Quân Đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi Giáo đã bật đèn xanh cho cuộc tấn công của Hamas.

Chính quyền Tehran từ lâu đã là nguồn cung cấp vũ khí, hỗ trợ tài chính và huấn luyện quân sự chính cho Hamas, không có gì giấu diếm về liên minh này. Trong bài phát biểu sau trận chiến lớn cuối cùng giữa Do Thái và Hamas, vào năm 2021, Yahya Sinwar, thủ lãnh của Hamas ở dải đất Gaza đã tuyên bố cảm ơn Cộng hòa Hồi giáo ở Iran đã không keo kiệt với họ trong những năm qua. Mỹ đã trừng phạt hơn 400 người và công ty của Iran vì họ hỗ trợ cho Hamas. Và nếu xảy ra một cuộc chiến tranh lan rộng, sẽ có thể là “cơn địa chấn” ở Trung Đông.

Sự căng thẳng bây giờ là rõ ràng. Hôm thứ Bảy, khi các chiến binh Hamas tung hoành khắp miền nam Do Thái, Tổng thống Joe Biden đã cảnh cáo: “Đây không phải là thời điểm để bất kỳ bên nào thù địch với Do Thái khai thác các cuộc tấn công này để trục lợi.” Cuối tuần qua, nội các của Tổng Thống Biden đã giữ vững thông điệp đó trong các cuộc điện đàm với các đồng minh, họ muốn biết chắc rằng thông điệp này sẽ nhấn mạnh quan điểm của Hoa Kỳ đối với Iran và các lực lượng đặc nhiệm được vũ trang đầy đủ của nước này đang đóng ở Lebanon, Syria và Iraq. Vào Chủ nhật, Ngũ Giác Đài đã ra lệnh cho lực lượng hàng không mẫu hạm và chiến hạm đến khu vực. Tướng Michael Kurilla, Tư lệnh Bộ Tổng Tham Mưu, cho biết Hoa Kỳ cũng công bố kế hoạch “tăng cường” các phi đội chiến đấu cơ của Mỹ “để ngăn chặn các rủi ro do bất kỳ bên nào đang tìm cách khai thác cuộc xung đột.”

Các cơ quan truyền thông của Iran đã tường thuật rằng, Iran đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Hamas kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Cuối tuần qua, Tổng thống Ebrahim Raisi đã nói chuyện với các nhà lãnh đạo của Hamas và Thánh chiến Hồi Giáo Palestine (Palestinian Islamic Jihad.) Tổng thống Iran công khai gửi thông điệp kêu gọi các chính phủ Hồi giáo trên toàn thế giới hỗ trợ người dân Palestine. Kể từ những năm 1980, Iran đã thành lập một liên minh không chính thức gồm các lực lượng dân quân ở Lebanon, Syria, Iraq và Yemen—được gọi là Trục kháng chiến—dưới sự giám hộ của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi Giáo. Hiện tại tất cả các lực lượng dân quân này đều được trang bị tên lửa, hoả tiễn và máy bay không người lái có khả năng tấn công Do Thái. Kho vũ khí của lực lượng dân quân Hezbollah (dưới sự lãnh đạo của Quân Đoàn Vệ Binh Cách Mạng), ước tính có khoảng tối thiểu là một trăm năm mươi ngàn tên lửa và hoả tiễn, lớn hơn nhiều so với kho vũ khí của Hamas.

Sau trận chiến nổi tiếng ở Yom Kippur, các trận chiến của Do Thái đều diễn ra với lực lượng dân quân. Họ đã chiến đấu chống Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) ở Liban, năm 1982; Hezbollah năm 2006; và Hamas vào các năm 2008, 2014 và 2021. Thế nhưng, việc đánh bại các lãnh tụ vô tổ quốc phức tạp hơn nhiều so với việc gây chiến hoặc hoà giải với một lực lượng quân sự có quốc gia. Như Ngoại Trưởng Blinken đã lưu ý trong chương trình hội luận “Gặp báo chí,” (Meet The Press) rằng, không giống như cuộc chiến năm 1973, cuộc tấn công mới của Hamas là một “cuộc tấn công khủng bố quy mô lớn nhắm vào thường dân Do Thái.” Hoa Kỳ đã học được bài học đầy thách thức đó khi tham chiến chống các lãnh tụ vô tổ quốc trong cuộc chiến tranh kéo dài đầy tốn kém để chống lại lực lượng vũ trang yếu kém hơn như với Taliban ở Afghanistan và những kháng chiến quân Hồi Giáo IS được đào tạo chiến đấu một cách man rợ ở Iraq.

Triển vọng về một lệnh ngừng bắn tạm thời, như đã từng xảy ra trong quá khứ, có vẻ xa vời. Hamas bây giờ dường như đã dốc sức muốn hoàn thành một khế ước để xóa sổ Do Thái. Tuy nhiên, Hamas cũng bị phân tán cả trên bình diện chính trị và nơi chốn, vì cánh quân bên trong vùng Gaza của họ rất kiên cường, hàng lãnh đạo lưu vong hải ngoại trong các trại tị nạn Palestine ở Lebanon và các nhà lãnh đạo chính trị có trụ sở tại Qatar ít được biết đến. Các đại diện của họ ở Doha lo giao thiệp với thế giới bên ngoài, nhưng còn những người đã dành cả đời để đào đường hầm, chế tạo vũ khí từ các cột điện thoại và sau đó tích tụ chúng với bất cứ thứ gì họ có thể chuyển lậu từ Iran và những nơi khác thì sao? Những người đó, họ muốn chiến đấu.

Trớ trêu thay, Do Thái phải chịu trách nhiệm về sự phát triển ban đầu của Hamas. Vào những năm giữa thập niên 80, họ ủng hộ sự hợp nhất của các nhóm Hồi giáo non trẻ như một giải pháp thay thế cho tổ chức kháng chiến P.L.O. khét tiếng dưới sự lãnh đạo của cố lãnh tụ Yasser Arafat. Cựu đại sứ Kurtzer giải thích rằng, vì những nhóm non trẻ này theo tôn giáo chứ không theo chủ nghĩa dân tộc. Nhìn lại quá khứ, Do Thái cũng đã phớt lờ trào lưu lực lượng dân quân hỗn tạp trong khu vực thách thức các quốc gia hùng mạnh. Ông Kurtzer lưu ý rằng lực lượng dân quân mujahideen đã đối đầu với Liên Xô ở Afghanistan và Hezbollah đã tấn công Do Thái ở Lebanon. (Cả hai lực lượng dân quân đều chiếm ưu thế.) Hoa Kỳ đã góp phần vào sự trỗi dậy chính trị của Hamas vào năm 2006 bằng cách đặt nặng vào các cuộc bầu cử dân chủ để củng cố một chính phủ Palestine sẵn sàng ủng hộ một thỏa hiệp hòa bình với Do Thái. Hamas giành được đa số ghế trong quốc hội. Cuối cùng, họ đã giành được quyền kiểm soát Gaza từ tay của phe Fatah là lực lượng Quốc Gia Giải Phóng Người Palestine sẵn sàng thỏa hiệp ngoại giao với Do Thái. Điều đó đã chia cắt chính phủ Palestine thành hai phần – ở Tây Ngạn và Gaza – và thực sự đã hủy hoại tiến trình hòa bình. Sau cuộc bầu cử, Ngoại trưởng Condoleezza Rice khi ấy đã trầm ngâm: “Chắc chắn rằng, tôi đã hỏi tại sao không ai thấy trước điều gì sẽ xảy ra, và tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ xem xét kỹ lưỡng, bởi vì nó nói lên điều gì đó về có lẽ chúng ta thiếu nhịp đập cùng với dân tộc Palestine.” Những lời nói đó lại một lần nữa ám ảnh ngày hôm nay.

Trúc Việt lược dịch từ bài xã luận của nhà bỉnh bút Robin Wright, “Israel May Decimate Hamas, but Can It “Win” This War? đăng trên tuần báo The New Yorker, số ra ngày 9 tháng 10, 2023.

© SongVietVietWave.com - 10/11/2023